Δράσεις φυσιολατρίας και οικολογίας

Από την ίδρυση του Πάρκου γίνεται συστηματική προσπάθεια για την αποκατάσταση της φύσης της χερσονήσου, μετά από δεκαετίες εντατικής βόσκησης, κυνηγιού, εγκατάλειψης και πρόχειρων διανοίξεων από τους βοσκούς και τους κυνηγούς. Το 2012 θεσμοθετήθηκε η απαγόρευση του κυνηγιού και της βόσκησης, καθώς και της διέλευσης οχημάτων στην ενδοχώρα της χερσονήσου, ενώ απο το 2009 γίνονται φυτεύσεις για την αποκατάσταση της άλλοτε πλούσιας βλάστησης.

Οι δράσεις φυσιολατρίας και οικολογίας που οργανώνονται από το Πάρκο καθ’όλη την διάρκεια του χρόνου, έχουν μεγάλη συμμετοχή επισκεπτών και την στήριξη σημαντικού αριθμού εθελοντών.

Oι μεταμορφωμένοι γρανίτες

Στη χερσόνησο του Άι Γιάννη Δέτη αφθονούν οι μεταμορφωμένοι γρανίτες. Έλαβαν το όνομα γνεύσιος, από τη Γαλλική πόλη Gneiss. Οι Παριανοί με τη φαντασία του νησιώτη έδωσαν στις πέτρες αυτές το όνομα ψαρόπετρες, επειδή περιέχουν φύλλα μαρμαρυγία (είδος ορυκτού), που γυαλίζουν στο φως σαν λέπια ψαριού.

Μ’αυτές έχτισαν τα σπίτια τους, έστρωσαν τους δρόμους, όρθωσαν τις ξερολιθιές τους. Απ’ τα άλατα της πέτρας αυτής λαμβάνουν ζωή προϊόντα της γης. Τα μονοπάτια που φτιάχτηκαν στο Πάρκο χρησιμοποιούν αυτές τις πέτρες και η θάλασσα διαμορφώνει πάνω τους μορφές και σχήματα δίνοντας χάρη εκπλήξεων στις τεθλασμένες της ακτογραμμής.

Οι γνεύσιοι προέρχονται από γρανίτες που μεταμορφώθηκαν στα έγκατα της γης. Τα υλικά τους με τη μεγάλη πίεση και θερμοκρασία κομματιάστηκαν και επανασυγκολλήθηκαν δίνοντας άλλες πέτρες με την ίδια σύσταση (περιέχουν τα ορυκτά χαλαζία, μαρμαρυγία και άστριους) σε διάταξη στρώσεων γι’ αυτό σχίζονται εύκολα. Η μεταμόρφωση έδωσε σχιστόλιθους και γνεύσιους. Στην περιοχή θα βρούμε σχιστόλιθους λίγους και πολλούς γνεύσιους, αλλά πιο ανατολικά βρίσκεται φλέβα μαρμάρου, που τροφοδότησε παλιά τέσσερα καμίνια. Θα βρούμε και κερατόλιθους που ίσως χρησιμοποιήθηκαν σαν εργαλεία στη νεολιθική περίοδο και ίσως έγιναν κοσμήματα. Βρίσκουμε ακόμα και αποσαθρωμένους οφείτες (σερπεντίνες) πράσινους. Τα πετρώματα τα διακρίνουμε σε πυριγενή ή εκρηξιγενή (οι γρανίτες λ.χ.), σε μεταμορφωμένα (οι γνεύσιοι, οι σχιστόλιθοι, τα μάρμαρα, οι κερατόλιθοι) και σε ιζηματογενή (η άμμος, οι ψαμμίτες, το χώμα). Μπορούμε να θαυμάσουμε τα χρώματα σε όλη την ποικιλία του γκρίζου, αλλά περισσότερο τα σχήματα, έργα της φύσης. Το χρώμα είναι σκούρο, χρώμα νεφών, που το δανείζονται οι σαύρες και τα σαλιγκάρια της περιοχής. Αλλού δίνει ταινίες λευκές από τα στρώματα των άστριων και αλλού πιο σκούρες, σταχτιές από τα χρώματα του μαρμαρυγία, που μπορεί να έχει όψη γυαλιού (μοσχοβίτης) ή να κλίνει προς το μαύρο (βιοτίτης). Άλλοτε λαμβάνουν καφετί χωμάτινο χρώμα και συνθέτουν πίνακες ζωγραφικής με το γαλανό του ουρανού και τα χρώματα των νεφών. Μέσα στη μάζα των γνευσίων μπορούμε κάποτε να δούμε με γυμνό μάτι κρύσταλλους μαύρους τουρμαλίνη και βιοτίτη και κόκκινους γρανάτη. Οι άστριοι λευκάζουν σε εναλλασσόμενες ταινίες, απολιθωμένα σύννεφα που πέρασαν κι εγκλωβίστηκαν στα αιωνόβια βράχια.

Τα σχήματα διαμορφώθηκαν από τον αέρα και τη θάλασσα. Ο αέρας και το θαλασσινό νερό και κάποτε ίσως η μεταφερόμενη άμμος άνοιξαν τρύπες στα πετρώματα, τα απορρίνησαν, τα κομμάτιασαν, τα αποσάθρωσαν. Αλλά και στις όχθες της θάλασσας χάνεσαι στις θαλασσινές σπηλιές που άνοιξαν τα κύματα. Και πάντα «μέσα στις θαλασσινές σπηλιές υπάρχει μια δίψα, υπάρχει μια αγάπη υπάρχει μια έκσταση» κατά το Σεφέρη.